Tasavvur qiling, dunyoda ulkan urush bo’lib o’tdi. Xalqimizning bir necha o’n yillar oldingi annanasi qayta tiklandi. Ya’ni urushda o’lgan erlarning xotinlari ularning ukalariga nigohlanadigan bo’ldi. *** Sevinch erga tekkaniga ham uch yildan oshdi. Zamonning zayli tufayli yigirma uch yoshidayoq bevaga aylanib ulgurdi. Uning belidan tushib turadigan qop-qora sochlariga o’ralagan oqlar, yig’lashdan qizarib ketgan ko’zlar, sarg’ayib, rangi o’chgan yuzlar ayriliq azobining qanchalar ulkan ekanidan dalolat berib turardi. U marhum eri bilan sevishib turmush qurmagan bo’lsada, biroq birgalikdagi hayot davomida unga mehr qo’yishga ulgurgan edi. Qora emailning kelganiga bir haftadan oshgan bo’lsada ayolning qalbidagi cho’g’ huddi birinchi kundagidek yangi edi. -Qizim,-Sevinchning qaynotasi oshxonaga kirib keldi. Bu odamning nur yog’adigan yuzidan asar ham qolmagan, bir necha yilga qarib ketgandi. –Qo’y hadeb kuyunaverma. Bandalik, hammani boshida bor narsa. Sen yoshsan, qizing uchun ham yashashing kerak. -Bir og’iz so’ziz dadajon,-Sevinch fartugi bilan ko’z yoshlarini artdi. -Ha barakalla. Qizim…-Chol gapirishga qiynalardi. Uni juda nozik masalda gapirmoqchi ekanini kelin tushindi. -Albatta dadajon,-Sevinch qaynotasini noqulay vaziyatdan chiqarishga oshiqdi. –Men ketaman. Faqat iltimos, o’g’lizni marakalari o’tib bo’lgancha shu yerda yashab turay. Chol kelinining nima haqida gapirayotganini tushinishi uchun bir necha soniya yetarli bo’ldi. -Nimalar deyabsan qizim, yo’q-yo’q, bu sening uying. Biz ketsak ketamizki sen ketmaysan. Sevinchning yuziga tabassum yugurdi. U cholga minnadorchilik bildirib: -Raxmat-dedi. -Endi qizim gapning po’stkallasini aytganda… bu ishni ikkinchi marta qilaman deb o’ylamagan edim. Senga sovchi bo’lib keldim. Cholning bu so’zlari ochiq kundagi chaqmoqqa o’xshardi. -Qa… Qanaqasiga?-siqib chiqardi kelin o’zidan. -Iltimos qizim, gapimga xo’p de. Ikkinchi o’g’lim Nodirga xotin bo’l. Sevinch qariya gapini tugatmasidan o’zini tashqariga urdi. Yo’lda qarshisidan Nodir chiqib qoldi. -Xa yanga, tinchlikmi?-so’radi u ayoldan. Sevinch javob bermay o’zini uyga urdi. Er-xotinlarning krovatiga o’zini otib, erining yostig’ini quchoqlab rosa yig’ladi. Biroq bir necha kun o’tib, oraga qizning ota-onasi tushib Sevinchni nikohga ko’ndirishdi. Lekin Sevinch o’zining tixirliklari Nodirniki oldida ummondan tomchi ham emasligini bilmas edi. Nodirni ko’ndirish xaqiqatda qiyin bo’ldi. U hatto uydan qochib urushga ham ketmoqchi bo’ldi. Biroq bir o’g’loni o’lgan uydan boshqa odam olib ketilmasligi tufayli suvga tushgan mushukdek uyga qaytib keldi. -Roziman-dedi u otasini ko’zlariga qaramay. -Ertaga mulla chaqiraman ungacha ko’zimga ko’rinma,-javob oldi Nodir. Nodir asta kelib yangasining honasini qaqqillatdi. Ertaga bu hona o’ziniki bo’lishi, yangasini yanga deb chaqira olmasligi, u bilan qnday muomila qilishni ham bilmasligi Nodirni tashvishga solardi. Eshik ochildi. Sevinch chiqdi. U bo’lajak xo’jayini, hozir esa ukasining ko’zlariga qaramay nima istashini so’radi. -Choy qilib bering yanga, Sevinch ovqatni olib kelish uchun oshxonaga yurdi. Nodir ovqatni yeb, turli hayollar iskanjasida uxlashga yotdi. Tong otdi. Qo’shnilarning xo’rozlari joni chiqqudek, bu huddi oxirgi qichqirishidek shovqin qilishardi. Sevinch odatdagidek uyqudan birinchi bo’lib uyg’ondi. Hovlilarni supurdi. Oilasi uchun choy tayyorladi. Keyin esa honasiga kirib o’z taqdiriga lanatlar o’qishga tushdi. Qaynona eshikni taqqillatganida soat to’qqiz edi. -Eshikni oching qizim, vaqt bo’ldi. Sevinch sepidagi yangi zar liboslarni kiydi. Boshiga yangi kelinligida yopgan to’rini tashladi. So’ng kirishga ruxsat berdi. Honaga mulla, qizning otasi, Nodir, uning otasi kirib kelishdilar. Ko’z ochib yumguncha nikoh ham o’qildi. Xonani ortiqcha odamlar tark qildi. Endi yangi er-xotinlar yolg’izlikda, noqulay vaziyatlarning cho’qqisida qolishdi. -Sevinch,-Nodir uni birinchi marta ismini atab chaqirdi. Uning tovushi akasiga naqadar o’xshasha. Ayolning hayolida uning birinchi kelinlik onlari qaytgandek bo’ldi. -Nozim aka,-deya Nodirning bo’yniga osildi. Nodir ham uni quchog’iga oldi. Biroq Sevinch o’ziga kelib bo’lgandi. Chunki marhum eri Nozimning qo’llari issiq edi. Lekin uni hozir quchib turgan qo’llar sovuq edi. Sevinch reining quchog’idan chiqib xonaning burchagiga borib yig’layshga tushdi. -Kechiring begim,-yuzlandi u Nodirga,-Menga bir oz vaqt bering Nodir hech nima demay chiqib ketdi. Huddi shu tarzda bir necha kun o’tdi. O’tkan kunlarda Nodir o’z honasida yashadi. Sevinch o’z xonasida. Bunday nomaqulikchiklarni payqagan ota o’gliga qattiq tanbex berdi. “Bitta xotinni eplolmay, boshqa honada uxlab yuribsanmi? Latta” Bunday xikmatli o’gitdan kerakli xulosa chiqargan Nodir Sevinchning xonasiga bostirib kirdi. -Tinchlikmi begim?-so’radi Sevinch -Sizni deb… seni deb otamdan baloga qoldim. Meni xotinimsan shundaymi? Sevinch bosh irg’ab ma’qulladi. -Unda shetta uxlayman, siz bilan, tfu o’rgana olmayabman, sen bilan. -Bir og’iz soziz begim. Nodir hayajondan muzlab qolayotgan tanasi bilan, muzlab bo’lgan oyoqlarini zo’rg’a sudrab kravatga kelib yotdi. -Qizaloq qayerda?-So’radiNodir -Onamlar olib ketdilar,- -Nima uchun? -Sutdan chiqarayabman,-javob berdi kelin. Nodir shkafda nimalarnidir titayotgan yangasiga… tfu, xotiniga yaxshilab razm soldi. Uning uzun bo’yi, keng chanoqlari, ingichka beli uzun sochlari, qordek oq terisi Nodirning mehrini joshitib yubordi. Shu vaqt Nodirning ko’z o’ngida Sevinch yechina boshladi. -Bu nima qiliq?-o’shqirdi Nodir,-Uyalmaysanmi? Nodir shu gapni aytdi-yu, o’zini eshshak deb his qila boshladi. -Nima qilibdi, yechinsam erimga yechinayabman, Shu so’zlarni aytib u ko’ylag lozimini yechib tashladi. Uning qomatini ko’rgan Nodirning zo’laglari oqib, hayratdan qotib qolgan yuziga qarab ayol miyig’ida kulib qo’ydi. So’ng tezlikda tungi kiyimini kiyib Nodirning yoniga kelib yotdi. -Sevinch? -Labbay begim,-javob berdi ayol. -Sen meni xotinimsan, -Xo’sh,-Sevinch shamolning qayerga esayotganini payqasada o’zini soda garangga solib turishni afvzal bildi. -Xmm… seni sikmoqchiman,-dilidagini tiliga chiqardi Nodir -Fuu, buncha qo’polsiz. Seni visolingni ko’rmoqchiman desayizam bo’ladi-ku. -Buni iloji bormi,-so’radi Nodir sekingina, Sevinch bir oz o’ylanib qoldi. Bir tarafdan Nodirning hohishi tabiiy. Uning ustiga ular hudoning oldida er-xotinlar. Sevinch Nodirga xalol. Ayol bir daqiqa o’ylanib qolgach dedi: -Albatta begim. Bu gaplardan so’ng boshlanadigan voqalar Nodirni tilidan ayirdi. Albbata bir necha soniyalarga. Sevinch sekin Nodirning shimida asir bo’lgan asl ho’jayinni ozodlikka chiqardi. U rostlan xolatida askarlar qanday tik tursa u ham shunday turardi. Qon to’lganidan yorilay degan bu tayoq- ni hovirini bosishga shoshildi ayol. Etagini ko’targancha, Sevinch kichik xo’jayinga o’tirdi. O’tirgan zahoti ichiga issiq suyuqlik urulganini his qildi. -Nima bo’ldimi?-So’radi ayol ko’zlari ola-kula bo’lib yotgan eridan. Nodir esa javob o’rniga o’zidan bo’rining uvillashiga o’xshash tovush chiqardi. Sevinch ichidagi asbob hali ham jangovor holatdaligini sezib o’tirib turishni boshladi. -Chroqni yoqsam maylimi?-xirilloq tovushda so’radi Nodir. -Mumkin emas,-javob berdi Sevinch o’tirib turarkan. Nodir o’zini bu qadar bahtli his qilmagan edi. O’zining jirkanch yigirma yillik hayotida. Ularning visol onlari uzoq davom etdi. Tonga Nodir uyg’onganda xotini yonida yo’q edi. “Choy qilishga turgan bo’lsa kerak.”o’yladi u. Xaqiqatdan ham u tashqariga chiqqach xotinini stol ustida, ota-onasiga choy berayotgan holatda topdi. -Assalom alaykum,-deya u ham stolga o’tirdi. Choy ichib o’tirishganida qariya dada birdan savol berib qoldi. -Ha bugun boshqachasan, kechagi aytganimni qildingmi deyman Nodir choyga tiqilib qolay dedi. Xotiniga qaradi. Sevinchning yuzlari chog’ kabi lov-lov yonar edi. Choy damlab kelaman deya o’rnidan turib oshxonaga qochdi. -Bu nima qiganiz dada,-deya Nodir xotinini ortidan ravona bo’ldi. -Dadamni bilasan-ku,-sedi Nodir choy demlayotgan xotiniga -xafa bo’lma. -Xafa emasman,-ayol shunday dedi-yu biroq uning tovushi uni sotib qo’ygan edi. Nodir ayolini hursand qilish yo’lini o’zich o’ylab topdi. U eshikni mahkam yopib, xotinini quchoqlab oldi. Uning e’tirozlariga qaramay stolga qorni bilan yotqizib oldi. Etagini ko’tardi, lozimini , ich kiyimini tushirib ishni boshladi. Bir necha itarishdan so’ng urug’ini g’orga sochib yubordi. So’ng xech narsa bo’magandek, xotining ko’tiga yengil shapalaoq urib chiqib ketdi. -Xa nima bo’ldi,-so’radi ota o’g’lidan. -Nima bo’lardi,ovutib keldim! ***